Ο αναγνώστης του Σαββατοκύριακου

Ο αναγνώστης του Σαββατοκύριακου

"Είδος δοκιμιακού μυθιστορήματος με θέμα τη λογοτεχνία". Δεν νομίζω ότι μπορούσε να βρεθεί καταλληλότερος προσδιορισμός του είδους του βιβλίου του Δημήτρη Φύσα "Ο αναγνώστης του Σαββατοκύριακου" (Εστία, 2012). Ένα μυθιστόρημα που διαδραματίζετται στην Αθήνα του 2004-2005 και που δεν μπορεί παρά να αρέσει σε κάθε εραστή της λογοτεχνίας.

Μια νέα κοπέλα, η Βάλια Σουρμελή, ιδιωτική υπάλληλος, βλέπει τυχαία σε μια ιστοσελίδα μια αγγελία με  την οποία ζητείται αναγνώστρια για ανάγνωση λογοτεχνίας. Παρ' όλο που η σχέση της με τη λογοτεχνία είναι από μηδαμινή έως ανύπαρκτη, ανταποκρίνεται στην αγγελία, για να αυξήσει το εισόδημά της, δηλώνοντας ότι διαθέτει μόνο τα απογεύματα. 

Η ανάγνωση αφορά μια μεσήλικη γυναίκα, τη Λόρα Μπραΐμη, πολύ πλούσια, πολύ καλλιεργημένη, που ζει σ' ένα αρχοντικό στην Πολιτεία, που είχε χάσει την όρασή της σ' ένα δυστύχημα στο μετρό του Λονδίνου. Σύντομα η Βάλια παραιτείται από την πρωινή εργασία και εργοδοτείται ως αναγνώστρια για όλη τη βδομάδα, διαβάζοντας πρωί και απόγευμα, από Δευτέρα έως Παρασκευή.

Η Λόρα Μπραΐμη που δεν έχει συγγενείς (ο άντρας είχε πεθάνει κι ένας αδελφός βρίσκεται στην Αμερική) θεωρεί σχεδόν σαν οικογένειά της το υπηρετικό προσωπικό, επικεφαλής του οποίου είναι ο 78χρονος Ρόμπερτ, ένα είδος μπάτλερ. Γι' αυτό και στο γεύμα που ακολουθεί την ανάγνωση παρακάθονται όλοι και συζητιούνται ποικίλα λογοτεχνικά θέματα. 

Το πρώτο δοκιμαστικό κείμενο που διαβάζει η Βάλια είναι από την "Πανούκλα" του Αλμπέρ Καμί, για τον οποίο βέβαια η Βάλια δεν είχε ιδέα. Θα ακολουθήσουν πολλά άλλα βιβλία και συζητήσεις γύρω από τη λογοτεχνία. Εκτός από τα βιβλία που διαβάζει η αναγνώστρια, αποσπάσματα των οποίων παρατίθενται στο βιβλίο (Βαλτινός, Καβάφης, Καρυωτάκης, Ροΐδςης, Ρέιμοντ Τσάντλερ κ. ά) αναφέρονται πλήθος άλλα βιβλία, συγγραφείς, λογοτεχνικοί ήρωες και θέματα σχετικά με τη λογοτεχνία. 

Η Βάλια, η ανίδεη της λογοτεχνίας, παρασύρεται σιγά-σιγά. Ανακαλύπτει τη χαρά του διαβάσματος, αγοράζει βιβλία, διαβάζει και μόνη της. Επιπλέον η λογοτεχνία ασκεί επίδραση και σε άλλους τομείς της ζωής της π.χ. στο είδος της μουσικής που της αρέσει ή στην εξωτερική της εμφάνιση. Την απασχολεί όμως η αυστηρή απαγόρευση να πλησιάσει τη βίλα έστω κι από μακριά, τα Σαββατοκύριακα, στοχείο που χρησιμεύει για προώθηση του μύθου αλλά και δικαιολογεί τον τίτλο του βιβλίου.

Η μεγάλη πρωτοτυπία του μυθιστορήματος του  Φύσα έγκειται σε κάτι που δικαιολογεί το χαρακτηρισμό "δοκιμιακό μυθιστόρημα". Ο συγγραφέας-αφηγητής σε εκτενείς παρεκβάσεις διατυπώνει θέσεις και απόψεις που αφορούν τη λογοτεχνία. Για παράδειγμα, γιατί κατά κανόνα το ελληνικό δημόσιο σχολείο δεν εκπαιδεύει τα παιδιά στην απόλαυση της λογοτεχνίας, ειρωνεύεται τα ευπώλητα, τις ζωντανές παρουσιάσεις βιβλίων, τις σχολές δημιουργικής γραφής. Υπάρχει επίσης μια ασφαλώς υποκειμενική αξιολόγηση πεζογράφων και ποιητών. Π.χ. θεωρεί τον Ροΐδη ως τον σημαντικότερο νεοέλληνα πεζογράφο, "Το τέλος της μικρής μας πόλης" του Δημήτρη Χατζή "ίσως την καλύτερη συλλογή νεοελληνικών διηγημάτων" κ.λπ.

Το μειονέκτημα του βιβλίου κατά την άποψή μου είναι η υπερβολική παρεμβολή  του συγγραφέα,. όχι τόσο σχετικά με τις απόψεις του πάνω σε ποικίλα λογοτεχνικά θέματα, όσο για την παρέμβασή του στο ίδιο το μυθιστόρημα, στην αυτοαναφορικότητα. Αν και ίσως χρησιμεύουν ως ειρωνεία για τη συγγραφή γενικά, εντούτοις είναι ενοχλητική η συχνή παρεμβολή τους.

Γενικά όμως πιστεύω πως είναι ένα βιβλίο που θα αρέσει στους παθιασμένους με την "άκακη λόξα που λέγεται λογοτεχνία".